Blog

Analyse Kostenveroordeling - Deel 1

Het effect van het griffierecht op de tuchtklachten

In 2018 is ‘de Tijdelijke Richtlijn kostenveroordeling kamers voor het notariaat’ in werking getreden, in deze analyse onderzoeken we wat het effect van de (Tijdelijke) Richtlijn Kostenveroordeling is op de tuchtrechtuitspraken. We kijken zowel naar de tuchtzaken in eerste aanleg (de Kamers) als in hoger beroep (Hof).

Deze blog is het eerste deel in een tweedelige serie over de (Tijdelijke) Richtlijn Kostenveroordeling. Voor dit onderzoek zijn de tuchtrechtzaken uit de periode 2014-2022 met behulp van textmining geanalyseerd. In dit eerste deel richten we ons op het effect van het griffierecht op de tuchtzaken. In het tweede deel kijken we naar de in 2021 ingevoerde Richtlijn Kostenveroordeling en de tenzij-clausule.

Achtergrond Richtlijn Kostenveroordeling

In 2018 is de Tijdelijke Richtlijn kostenveroordeling kamers voor het notariaat in werking getreden. Het uitgangspunt is dat bij een gegrondverklaring een kostenveroordeling wordt opgelegd. Daarnaast is opgenomen dat de klager 50 euro griffierecht betaald. Klik hier voor een uitgebreide toelichting.

Sinds 1 januari 2021 kent het notariaat de Richtlijn kostenveroordeling Kamers voor het notariaat. Zie voor een uitgebreide toelichting van de richtlijn de publicatie in de Staatcourant. Deze richtlijn is tot stand gekomen na de evaluatie door de kamers in het najaar van 2020 van de Tijdelijke richtlijn kostenveroordeling kamers voor het notariaat.

Het effect van het griffierecht op de tuchtzaken

In het eerste deel van de analyse wordt onderzocht of het in 2018 ingevoerde griffierecht van €50 voor de klager invloed heeft op het aantal tuchtzaken. We onderzoeken de stelling dat het griffierecht leidt tot een daling van het aantal tuchtklachten en dat het aantal gegrond verklaarde klachten naar verhouding toeneemt.

Om het effect van het griffierecht te onderzoeken kijken we naar de aantallen tuchtzaken en naar de verschillen tussen de gegrond en ongegrond verklaarde zaken en de verdeling van de maatregelen. Omdat in 2014 de Kamers voor het notariaat zijn ingevoerd vergelijken we de periode 2014 t/m 2017 met de periode 2018 t/m 2022Q3.

Aantal tuchtzaken

Het gemiddelde aantal tuchtzaken per jaar voor de periode 2014 t/m 2017 is 186. Voor de periode 2018 t/m 2022Q3 daalt dit gemiddelde naar 148. Een significante daling van 20%. Is deze daling ook toe te rekenen aan de invoering van het griffierecht?

In bovenstaande afbeelding staat rechts de grafiek met het aantal zaken per jaar. In de grafiek is te zien dat in 2017 (voor de invoering van het griffierecht) een significante daling van bijna 20% plaats vindt. In de periode 2018 t/m 2022Q3 zet deze daling niet verder door, maar neemt het aantal tuchtklachten ook niet toe. Of de daling in het jaar 2017 een uitzondering is of dat er een andere reden aan ten grondslag ligt kunnen we niet direct uit de data opmaken. Maar daardoor kunnen we niet stellen dat de daling komt door de invoering van het griffierecht.

Gegrond/ ongegrond en verdeling maatregelen

In onderstaande tabel staan naast het gemiddelde aantal zaken per jaar ook het gemiddelde aantal gegrond en ongegrond verklaarde zaken. Op basis van de invoering van de Tijdelijke Richtlijn Kostenveroordeling verwachten we te zien dat het percentage gegronde klachten significant minder gedaald is dan de het totaal aantal tuchtzaken. Met een gemiddelde daling van 24% is dit niet het geval. Na 2018 is het aantal gegronde klachten naar verhouding afgenomen, in plaats van toegenomen. Misschien dat de data van de maatregelen hier inzicht in kan verschaffen.

De maatregelen zijn opgedeeld in drie categorieën: ‘Gegrond, geen maatregel’, lichte maatregelen en zware maatregelen. In onderstaande tabel staan per periode het gemiddelde aantal zaken per jaar. In de tabel wordt ook meteen duidelijk dat de grootste daling plaats vindt bij de eerste categorie Gegrond, geen maatregel (-50%) en de kleinste daling bij Zware maatregelen (-10%).

De verwachting was dat door de invoering van het griffierecht het aandeel van de gegronde klachten zou toenemen. De data toont aan dat dit percentage juist is afgenomen, maar dat de categorie 'Gegrond, geen maatregel' hier voor verantwoordelijk is.

De Kamers

In de data van de individuele Kamers zien we ook geen onderbouwing voor de stelling.

Na 2018 is er een sterke daling van het aantal tuchtzaken bij de Kamers Amsterdam (-39%), Den Haag (-33%) en de Kamer Arnhem/ Leeuwarden (-17%), maar ook een sterke daling van het gemiddelde percentage gegronde tuchtklachten: Amsterdam -42%, Den Haag -43% en Arnhem/ Leeuwarden -26%.

Bij Kamer Den Bosch zien we wel een stijging in het gemiddelde percentage gegronde tuchtklachten (+37%), maar is er ook een toename van het aantal tuchtzaken (+13%).

Rubrieken

In onderstaande grafiek staat per rubriek de daling (of stijging) van het aantal tuchtzaken (oranje) en het aantal gegronde klachten (blauw).

Bij de vier rubrieken Zorgplicht, Ministerieplicht, Bewaringspositie en Levering en hypotheek zien we een grotere percentuele daling in het aantal tuchtzaken dan in het aantal gegronde klachten. De verschillen zijn echter zo klein dat we ook bij de individuele rubrieken geen onderbouwing voor de stelling zien.

Conclusie

De stelling die centraal staat in dit onderzoek is dat de invoering van de (Tijdelijke) Kostenveroordeling (met het griffierecht) leidt tot een daling van het aantal tuchtklachten en dat het aantal gegrond verklaarde klachten naar verhouding toeneemt.

Bij het vergelijken van het gemiddelde aantal tuchtzaken per jaar tussen 2014-2017 en 2018-2022Q3 zien we een significante daling, maar omdat de daling in 2017 - voor het invoeren van de (Tijdelijke) Kostenveroordeling - ook te zien is, kunnen we deze daling niet toewijzen aan de invoering van de (Tijdelijke) Kostenveroordeling.

In het tweede deel van de stelling verwachten we dat de het aandeel gegronde klachten naar verhouding toeneemt. Dit zien we in eerste instantie niet terug in de data. Ook niet als we naar de individuele Kamers en Rubrieken kijken. Bij een onderverdeling van de gegrond verklaarde klachten wordt inzichtelijk dat de grootste daling (-50%) zit bij de categorie 'Gegrond, geen maatregel' en dat het aantal tuchtzaken uit de categorie 'zware maatregelen' slechts 10% daalt.